زیره سیاه Caraway
زیره سیاه گیاهی است دوساله که ارتفاع آن به ۳۰ تا ۸۰ سانتیمتر می‌رسد، ریشه‌اش راست و دوکی شکل و گوشت‌دار و ساقه‌اش بی‌کرک و شفاف است و برگ هایش به رنگ سبز و در قسمت فوقانی ساقه دارای دمبرگ کوتاهی است که‌انتهای آن به‌صورت غلافی ساقه را فرامی‌گیرد، گل آذین آن چتر مرکب و گل هایش کوچک و سفید رنگ است و میوه‌اش بیضی شکل به رنگ قهوه‌ای تیره یا مایل به زردو شفاف است و زیره در کرمان بیشترین سطح کشت را دارد.
زیره یکی از قدیمی ترین گیاهان معطر ایرانی است که از قرن ها پیش در خورش ها و نان های ما جا خوش کرده است. زیره آن قدر برای ما آشناست که حتی به ضرب المثل های مان هم راه پیدا کرده و مَثَََل معروف “زیره به کرمان بردن” از همین جا نشأت گرفته است.
زیره دو نوع است؛ زیره سبز و زیره سیاه، که اگرچه ویژگی های تغذیه ای نسبتا مشابهی دارند ولی دارای تفاوت هایی هم هستند. دکتر غلامرضا امین، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص طب گیاهان دارویی درباره انواع زیره می گوید: «دو نوع زیره با نام های زیره سیاه و زیره سبز می شناسیم که نوع سیاه آن با نام های زیره کرمانی و زیره کوهی و نوع سبز آن به نام کراویه معروف است.
گیاه آن شبیه بوته هویج است برگ‌هایش ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر و ارتفاع گیاه حدود ۵۰ سانتی متر است. میوه آن (که به اشتباه دانه گفته می‌شود) به اندازه دو میلی متر و هلالی شکل و دارای ۵ خط برجسته‌است. بیشترین زیره در ایران، در کرمان رشد می‌کند.
ترکیبات شیمیایی:
زیره سیاه حاوی تانن، موم، مواد رزینی، یک روغن ثابت سبزرنگ، موسیلاژ، مواد قندی، مواد ازته و اسانس که شامل دی‌هیدروکاروئول، نوعی ترپن به‌نام‌کارون و دونوع ستن می‌باشد.
قسمت مورد استفاده داروی زیره سیاه میوه آن است که در تیره ماه سال دوم با قطع کامل گیاه صورت می‌گیرد و می‌گذارند تا برسد.
اسانس زیره را از تقطیر میوه له شده تحت اثر بخار آب بدست می آورند . این اسانس مایعی است بیرنگ که در اثر ماندن ابتدا برنگ زرد و سپس قهو ه ای رنگ می شود .
بوی زیره مربوط به آلدئیدی بنام کومینول است . مقدر کومینول در زیره بسته به محل کشت آن بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است .
اگر از مغازه ها و عطاریهای سطح شهر زرند و کرمان سراغ انواع زیره ها را گرفته باشید آنها نوعی مرغوبتر و گرانتر را به شما معرفی میکنند که به زیره سیریز معروف است که زمان برداشت آن معمولا در اواخر فصل بهار یا اوایل تابستان و از کوههای سمت جنوب و جنوب غربی سیریز بدست می آید که به لحاظ عطر و بو قابل مقایسه با انواع دیگر زیره سیاه نمی باشد.
منابع:
http://www.aftabir.com
http://fa.wikipedia.org
http://7ganj.ir/
